Op een bijna tropisch warme maandagochtend in mei bezochten we Papiliorama in Kerzers, niet ver van Bern. Ongetwijfeld hebben velen van u in de afgelopen jaren al over Papiliorama gehoord, gelezen of het wellicht al eens bezocht. Maar zo de natuur voortdurend in beweging is, zo is Papiliorama dat ook en dus reden voor een bezoek.
Maar eerst even een korte geschiedenis om het geheugen op te frissen. Aan de wieg van Papiliorama stonden Maarten Bijleveld van Lexmond en zijn vrouw Catheline, die jarenlang Papiliorama administratief geleid heeft. Maarten Bijleveld was al sinds zijn jeugd gefascineerd door planten en dieren en was de jongste mede-oprichter van het Wereld Natuur Fonds (WWF) in Nederland. Na enige jaren gewerkt te hebben voor WWF International en de Union Internationale pour la Conservation de la Nature (UICN) in Morges en Gland, werd zijn wens een evende expositie op te richten, steeds groter. In die tijd, we spreken 1986, waren vlindertuinen vrij zeldzaam en besloot hij te gaan werken aan de oprichting van zo’n vlindertuin. Met uitsluitend gedrevenheid, enthousiasme en steun van sympathiserende vrienden en bedrijven, begon het echtpaar aan de aanleg van een tropische tuin voor vlinders in Marin, canton Neuchâtel, maar het noodlot sloeg in 1995 toe toen het Papiliorama complex in Marin gedeeltelijk afbrandde en een groot deel van de aanwezige flora en fauna in de vlammen opging.
Dankzij de schenking door de gemeente Kerzers van een groot stuk land, kwam er een nieuwe plaats voor Papiliorama, dat vandaag uit een aantal koepels bestaat, die verschillende biotopen reproduceren. Behalve vlinders, telt het complex een Nocturama waar nachtdieren in het donker (met een beetje geluk) te zien zijn. Sinds kort is er een permanente informatieve en interactieve tentoonstelling over vlinders. Er is een kinderboerderij met o.a. konijnen, geiten e.d. en speeltuinen, waaronder een water speeltuin, en een grote overdekte ruimte voor het onderbrengen van schoolklassen voor een picknick.
Voor de komende jaren is het project: ‘Papiliorama 2030+’ voorzien om nieuwe expositieruimtes, meer attracties, uitbreiding van de infrastructuur te kunnen bieden. Naast haar recreatieve rol streeft Papiliorama ook doelstellingen na die verband houden met het vergroten van het bewustzijn van actuele milieukwesties - lees hier verder daarover.
We worden die maandagochtend door Caspar en zijn moeder Catheline rondgeleid. Ondanks het zeer drukke werkschema van Caspar, neemt hij ruimschoots de tijd ons door de tropische natuur te voeren en enthousiast uitleg te geven.
Een bijna twee uur durende rondgang door het complex bracht ons eerst naar de vlindertuin, waar de prachtigste vlinders in tropische temperaturen om ons heen fladderden en zich nestelden op de speciaal uitgezochte planten en bloemen, en enkele kleine vogels, waaronder roel-roels en honingzuigers. Uiteraard vormen deze dieren geen gevaar voor de vlinders. Of zoals Caspar met een glimlach vertelde: ‘’de Nicobar-duif bijvoorbeeld is te lui om enige actie te ondernemen tegen de vlinders’’!
Vervolgens wandelden wij verder door de verschillende koepels met bijzondere dieren. Caspar kent de dieren en vaak ook hun ‘familieomstandigheden’: staande voor het tayraverblijf bijvoorbeeld vertelde hij dat dit dier net zijn vrouwtje had verloren en een beetje van slag was, maar dat het nog niet zeker was of hij zou ‘hertrouwen’.
We lopen verder naar het Nocturama. Een speciaal dak filtert het licht en creëert nachtelijke omstandigheden op klaarlichte dag. Behalve een schuifelend aardvarken, waren de meeste bewoners niet goed waarneembaar vanwege de middernacht siesta, die nachtaktieve soorten graag houden.
De Jungle Trek is, zoals hierboven vermeld, een miniatuurreplica van het Shipstern Reserve (Belize), een natuurgebied dat wordt beschermd door Papiliorama. Te bewonderen zijn o.m. de majestueuze mahoniebomen. Caspar legt uit: ‘eigenlijk zijn het een soort Bonsai bomen, die je hier ziet, want iedere keer wanneer een boom het dak van de koepel bereikt wordt hij getopt’. Behalve het bewonderen van bijzondere planten en bomen, is het niet onmogelijk ineens oog in oog te staan met een reptiel dat onverstoord zijn middagdutje doet op een tak, en werden we door een imposante hokko indringend aangekeken, maar verder niet interessant bevonden, en dus liep hij ongestoord verder.
Als bezoeker dwalend door de tropen in Kerzers, kan je je nauwelijks voorstellen wat er allemaal nodig is om het complex draaiende, of liever levend, te houden. Met een vaste staf van 125 medewerkers (45 voltijd) wordt het complex beheerd. Per maand worden onder meer grote hoeveelheden vlinderpoppen aangevoerd; immers de leeftijd van een vlinder is gemiddeld 2-3 weken, of zelfs korter. Aan het begin van de Covid pandemie moesten alle vleermuizen worden verwijderd, om te vermijden dat het virus aan de vleermuizen zou worden overgedragen. ‘We zijn toen al met al 7 maanden dicht geweest’ vertelt Caspar,’ wat niet makkelijk was, omdat alles moest blijven doordraaien in de tuinen’.
De tuin rondom de koepels is natuurlijk gehouden met planten en bloemen uit de streek rond Kerzers. Een koepel in de tuin herbergt 13 soorten Zwitserse vlindersoorten, als ambassadeurs voor de 65 soorten die zwaar bedreigd zijn. Er zijn vijvers met luide kikkers, bassins met de enige inheemse schildpad van Zwitserland, en er liggen varkens in de modder. Er is een gratis wachtruimte voor honden, die niet op het terrein worden toegelaten. Aan alles is gedacht om de bezoeker, jong en oud, een onvergetelijke dag te bezorgen: zoals een jonge bezoeker het verwoordde: ‘ik kom hier niet terug, maar ik blijf hier voor altijd’!
Aan de lunch was er gelegenheid om een persoonlijk gesprek te voeren. Moeder Catheline is nog lang niet uitgewerkt bij Papiliorama. Zij leest en corrigeert waar nodig alle publicaties in Duits en Frans en is op de achtergrond nog steeds een grote steun voor Caspar en zijn team. Zijn vader is lid van het ‘Comité de Patronage’ van het project Papiliorama 2030+’.
Caspar is botanist en entomoloog en werkt al sinds zijn 17e voor Papiliorama. ‘Ik mocht tijdens mijn schooltijd met toestemming van mijn ouders een beetje spijbelen als er iets dringends gedaan moest worden in Papiliorama’! 20 Jaar geleden is hij zijn vader en moeder opgevolgd. Hij is opgegroeid met spinnen in kooien, die in de douche stonden vanwege plaatsgebrek, en met vissen die ineens te groot werden voor het aquarium waarin ze zaten. Het is duidelijk, dat de liefde voor dieren hem al van kinds af aan is ingegeven.
De voorbereiding voor zijn Masters deed Casper in het Shipstern project in Belize. In zijn vrije tijd speelt hij graag jazz op zijn contrabas , ofschoon, zo vertelde hij: ‘ik kan geen noten lezen’. Ook heeft hij van zijn voormalige Papa-dag nu een muziekdag gemaakt, wat hem helpt, even uit te schakelen. Op onze vraag of een van zijn kinderen wellicht de familietraditie wil voortzetten, antwoordt hij, dat het nog te vroeg is om daaraan te denken. Bovendien is Papiliorama sinds 1995 een stichting en dus geen familiebedrijf meer.
Uit de rondleiding door moeder en zoon, sprak de liefde voor en betrokkenheid bij dit oorspronkelijke familieproject, dat door hen van de grond af is opgericht, met bijdragen van sympathiserende vrienden en bedrijven, en dat zonder enige subsidie functioneert en inmiddels op de ranglijst van de 20 meest bezochte en attractieve bezienswaardigheden in Zwitserland staat. Het enthousiasme en inzet van de familie is ook te vinden bij de werknemers: ‘hier komen werken is het beste wat ik heb gedaan in mijn leven’ aldus een werknemer en die is niet de enige!
Papiliorama leeft in de ruimste zin des woords en bouwt verder aan haar toekomst! Wij kunnen niet anders besluiten dan met een goed frans gezegde: Ça vaut le voyage !
Klik hier voor meer informatie.